چند ماه پیش به پیشنهاد دوستی تصمیم گرفتیم وقتی برای بازدید از مجموعه نیاوران بگذاریم. محوطه کاخ نیاوران شامل کاخ اختصاصی نیاوران، کاخ صاحبقرانیه و موزه حوضخانه، کوشک احمدشاهی، موزه جهان نما، کتابخانه اختصاصی، موزه خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران و باغ کتیبه‌ها می‌باشد. در زمان مراجعه ما فقط کاخ نیاوران، کتابخانه، موزه جهان‌نما و خودروهای اختصاصی برای بازدید باز بود. بناهای این مجموعه متعلق به دوره‌های قاجار و پهلوی است. ابتدا شاهان قاجار بوده‌اند که این مکان خوش آب و هوا را جهت اقامت ییلاقی خویش انتخاب کردند. در زمان حکومت محمدرضا شاه پهلوی بوده است که برخی از بناهای کوچک این باغ تخریب شد و کاخ نیاوران با سبکی مدرن جهت سکونت شاه و خانواده اش ساخته شد.
در ابتدا این کاخ به عنوان محلی برای پذیرایی سلطنتی و اقامت میهمانان عالی رتبه دربار طراحی شده بود اما در حین عملیات اجرایی با اعمال تغییراتی در کاربری به محل سکونت محمدرضا پهلوی و خانواده او اختصاص یافت. شاید بیشترین چیزی که تا قبل از بازدید در ذهنم از این مجموعه نقش داشت، سقف کاخ بود که از جنس آلومینیوم است و از وسط باز می‌شود. البته از شانس ما در زمان مراجعه ما سقف کاخ را باز نمی‌کردند.
ابتدا از موزه جهان‌نما شروع به بازدید کردیم. موزه پر از اثار هنری از هنرمندان بزرگ بود هنرمندانی خارجی همچون: پیکاسو، دالی، رنوار، گوگن، براک که در تاریخ هنر مدرن جهان تأثیری ژرف به جای گذاشته‌اند و یا آثار هنرمندان ایرانی و صاحب سبک همچون پرویز تناولی، حسین زنده رودی، سهراب سپهری، بهمن محصص که در موزه کنار هم گردآوری شده است. در کنار برخی آثار فوق‌العاده زیبا و جذاب برخی نقاشی‌ها به نظر ما که تخصص آنچنانی در این هنر نداشتیم ساده به نظر می‌رسید. با مسئول موزه که صحبت کردیم از چرایی هنری بودنش گفت و بیان کرد که باید در این زمینه مطالعه داشته باشید تا متوجه هنری بودن آثار شوید.
بعد از موزه به سمت کاخ حرکت کردیم. طبقه همکف کاخ علاوه بر اتاق انتظار و راهروهای فرعی دارای سینمای اختصاصی، اتاق غذاخوری، سالن پذیرایی و ... بود. سینمای اختصاصی جالبی داشت. سالنی پر از صندلی و در جلوی سالن مبلمانی شیک با پذیرایی مخصوص برای شاه و خانواده‌اش مهیا شده بود. به سمت طبقات دیگر حرکت کردیم.
در طبقه سوم اتاق خواب و استراحتگاه نیمروزی محمدرضا پهلوی که ظاهرا با شیشه‌های ضدگلوله و فضای آکوستیک است، همچنین اتاق آرایش و لباس فرح دیبا و همچنین اتاق‌های فرزندان شاه و ندیمه‌هایشان قرار دارد. چیزی که برای من جالب بود اتاق کناری اتاق خواب فرزندان شاه بود. اتاق کناری تمام فرزندان متعلق به سالن مطالعه بود. یعنی این افراد اینقدر اهل مطالعه بوده‌اند یا فقط یک کپی از غرب خواسته‌اند انجام بدهند.
به سمت کتابخانه اختصاصی مجموعه حرکت کردیم. کتابخانه‌ای که با اسم فرح پهلوی شناخته می‌شود. این کتابخانه دو طبقه و یک زیرزمین دارد. وجود پیانویی شیک در کتابخانه و همچنین لوازم صوتی دبگر در این مجموعه حکایت از استفاده فضا به عنوان اتاق موسیقی را نشان می‌دهد. بالغ بر 23000 جلد کتاب ظاهرا در کتابخانه وجود دارد. اما چه کتاب جالبی را من آنجا دیدم کتاب آئین دوستیابی دیل کارنگی...
در پایان به محوطه کاخ آمدیم و گشت و گذاری انجام دادیم. محیط سرسبز و بزرگ که زیبایی‌های خاص خود را دارد. در سمت شرقی کاخ فضایی برای نمایش کتیبه‌های سنگی ادوار مختلف ایجاد شده است. به هر حال به دلیل اینکه کتیبه‌ها جدا از هم و در مکان‌های مختلف کشور قرار دارند، گردآوری یکجای آن در کاخ و دیدن آنها در یک محوطه سرسبز جذابیت خاصی دارد. ترجمه مفاهیم کتیبه‌ها هم در کنار آن برای علاقمندان قرار داده شده است. برای من به شخصه تجربه جالبی بود و دیدن آن را به دوستان دیگر هم پیشنهاد می‌کنم.
