واژه صنعت گردشگری، اصطلاحی است که از زبان­های خارجی ترجمه شده و به غلط در زبان فارسی بکار می‌رود. اینکه این واژه و استفاده از آن در زبان فارسی چرا نادرست است باید به مفهوم واژه صنعت یا Industry در زبان­‌های اروپایی توجه کرد. ترجمه درست واژه Industry در زبان فارسی کلمه صناعت است همان طور که واژه های فلاحت، سیاحت و زراعت به عنوان هم‌وزن‌های لغوی در زبان عربی ساخته شده‌اند. معادل‌های فارسی این اصطلاحات کشاورزی، بازرگانی، گردشگری و کشت و کار یا کشتگری است که عموما بکار می‌روند.

متأسفانه در زبان فارسی مفهوم کلمه صنعت و صناعت یکسان گرفته شده‌اند. در حالی‌که چنین نیست و هر یک از این دو واژه مفهوم خاص خود را دارند. صناعت فعالیتی است که در آن یک ماده اولیه به کالای قابل مصرف تبدیل می‌شود. فرایندی که این تبدیل در طی آن انجام می‌گیرد، یک فرایند صنعتی است. از اینرو صنعت فرایندی است که طی آن مواد اولیه به صورت کالای قابل مصرف و مبادله درآمده و مورد استفاده قرار می گیرند. در زبان­های اروپایی از واژه صنعت علاوه بر این مفهوم، مفاهیم دیگری نیز برداشت می‌شود. مانند فعالیت، پیشه، داد و ستد، سوداگری و از جمله بیزینس. آنجا که در این زبان ها از واژه Tourisim Industry استفاده می­‌شود، مراد بیزنس گردشگری است نه صنعت گردشگری. از اینرو در زبان فارسی اصطلاح خودساخته ای است که می‌توان حتی بدون بکار بردن واژه صنعت هم مقصود را بیان کرد.

گذشته از آن در فعالیت‌های گردشگری هیچ گونه ماده اولیه‌­ای وجود ندارد که بتوان طی فرایند صنعتی آن را به کالای قابل مصرف تبدیل کرد. این بیزینس گردشگری است که در آن عرضه و تقاضا، یعنی منابع و جاذبه ها با گردشگر از طریق ساز و کارهای ویژه‌­ای به یکدیگر ربط داده می‌شوند و در واقع این سازوکارها شیوه‌­های دیگری غیر از شیوه‌های تبدیل صنعتی هستند.

اما اینکه واژه صنعت گردشگری چگونه وارد ادبیات گردشگری ایران شد باید به متن نخستین مصوبه جلسه شورای عالی جهانگردی در سال ۱۳۷۰ مراجعه کرد. شورای عالی جهانگردی که ریاست آن را معاون اول رئیس جمهور وقت بر عهده داشت در 5 / 4 / 1370 مصوبه ای را تصویب کرد که بر اساس آن بخش گردشگری می­‌توانست از مزایای تسهیلات اعطایی به بخش صنعت یعنی وام کم بهره ۶درصد، برای توسعه گردشگری استفاده نماید. بدین منظور و برای اینکه نیازی به تدوین لایحه جداگانه‌­ای برای بخش گردشگری نباشد، مقرر شد که کلمه صنعت را در جلوی گردشگری قرار دهند و با استفاده از این ظرافت زبانی، و بکارگیری واژه صنعت گردشگری در ظاهر آن را مشمول تسهیلات اعتباری و بانکی بخش صنعت قرار دهند. چنین بود که واژه صنعت جهانگردی و یا صنعت گردشگری در متن مصوبه گنجانده شد و پس از آن در مکاتبات رسمی بکار رفت و از آنجا به ادبیات گردشگری نیز وارد شد.

باید درک کرد که گردشگری یک صنعت در مفهومی که از صناعت استنباط می شود، نیست. اما یک بیزنس در مفهومی که از صنعت در زبان‌های اروپایی استنباط  می­‌شود، هست. از اینرو بکارگیری واژه صنعت گردشگری که بیشتر جنبه آرایه مفهومی دارد تا پشتوانه علمی یک رفتار سلیقه‌ای است و نه علمی. همانگونه که امروزه مردم خواربار فروشی را سوپر می‌گویند، بدون اینکه مفهوم واژه سوپر را بدانند، بسیاری هم خوش دارند واژه گردشگری را با آرایه صنعت بیارایند.

۲ ۰