احساسات یک مولفه اساسی در شکل گیری تجارب اوقات فراغت معنی دار و به یاد ماندنی است. در این رابطه در میان محققان اوقات فراغت یک اجماع نظری وجود دارد. احساساتی که در طول هر تجربه تفریحی خاص به وجود می‌آید، باعث می‌شود این تجربه فراغتی از تجربیات دیگر عادی زندگی روزمره متمایز شود.
یادآوری ما از وقایع به طور معمول ناقص و به شدت وابسته به احساساتی است که در طول تجربه فعالیت داشته‌ایم. به نظر می‌رسد که خاطرات ما از تجربیات مثبت و منفی به دو چیز بستگی دارد: آنچه که ما در شدیدترین نقطه (اوج) فعالیت احساس کرده‌ایم و اینکه چگونه تجربه و فعالیت به پایان می‌رسد. خاطرات ما جمع و تفریق بلد نیست. او از میزان احساسات در کل زمان فعالیت میانگین نمی‌گیرد. او فقط به نقطه اوج فعالیت و نقطه پایان فعالیت دقت می‌کند. این موضوع در واقع به نام نظریه اوج-پایان (peak-end theory) شناخته می‌شود که توسط دنیل کانمن (Daniel Kahneman) ارائه شده است.
نظریه اوج پایان یک قاعده روانشناختی است که در آن به این موضوع اشاره می‌کند که یک تجربه بر اساس نقطه اوج (شدیدترین) تجربه و یا پایان تجربه ارزیابی می‌شود و به یاد آورده می‌شود. به نظر می‌رسد که یادآوری ما از وقایع، تحت تأثیر تفسیر لحظه‌های خاصی از فعالیت تجربه شده است تا به عنوان یک تجربه کلی از کل فعالیت باشد.
زمان دقیق وقوع احساسات در طی یک تجربه تفریحی خاص، نقش کلیدی و مهمی از چگونگی ارزیابی تجربه پس از فعالیت دارد. اوج احساسات و شدت احساسات در پایان تجربه به نظر می‌رسد مهمترین پیش بینی کننده ارزیابی تجربه است. نظریه اوج پایان مورد توجه بسیاری از محققان فراغت قرار گرفته است، زیرا در به یاد ماندنی شدن یک تجربه و تصمیمات آینده در مورد تکرار فعالیت و رفتار بسیار تاثیرگذار است.
یک نمونه کلاسیک نظریه اوج پایان موضوع زایمان است. خاطرات زایمان بیش از مدت زمان زایمان به شدت تحت تأثیر اوج و پایان است. در نهایت به دنیا آمدن نوزاد و آمدن شادی باعث از بین رفتن همه تلخی‌های دوران بارداری می‌شود.
- اگر در کنسرتی با کیفیت پایین شرکت کنید، اما کنسرت با آهنگ مورد علاقه شما به پایان برسد، خاطره شما از تجربه در کل مثبت‌تر خواهد بود.
- یک فصل ورزشی را در نظر بگیرید که چالش برانگیز یا پر استرس است و با مشکلات مالی بسیار همراه است اما زمانی که با قهرمانی به پایان می‌رسد کل فصل را می‌تواند شیرین کند.
- تجربه بد پرواز در مسیر برگشت به خانه بعد از گذراندن یک تعطیلات فوق‌العاده می‌تواند کل لذت سفر را از بین ببرد حتی اگر تعطیلات واقعا فوق العاده‌ای را پشت سر گذاشته باشید.
- پایان دادن به یک کلاس یا دوره آموزشی که بسیار لذتبخش بوده است با عدم موفقیت در گرفتن نمره لازم دوره، تجربه کلی کلاس را بد خواهد کرد.
احساسات پاسخ‌هایی به محرک‌های مربوطه در فعالیت هستند و در سه سطح معمولا بیان می‌شوند. پدیدارشناسی به این موضوع می‌پردازد که چگونه این فعالیت برای شخص مورد نظر احساس می‌شود. در رفتار به این شکل است که شخص هنگام احساس خاص چه کاری انجام می‌دهد و در فیزیولوژی تغییرات بدنی هنگام احساس بررسی می‌شود. بنابراین احساسات را می‌توان در هر یک از این سه سطح در فراغت سنجید. در پدیدارشناسی از طریق گزارش خود فرد، در رفتار از طریق مشاهده فرد و در فیزیولوژی از طریق ثبت تغییرات بدنی در هنگام فعالیت صورت می‌گیرد.
