هر کدام از ما در دوران زندگی خود با زمانهای فراغت بسیار و متنوعی روبهرو میشویم. زمانهایی که هر کدام دارای شرایط و ویژگیهای خاص خود هستند. در مطلبی با نام فراغت براساس زمان برخی از این زمانها توضیح داده شد. اما در این پست به صورت متفاوتی به این موضوع خواهیم پرداخت. ما زمانهای فراغتی خود را میتوانیم به دو دسته تقسیم کنیم: زمانهای دورهای و زمانهای خطی.
زمانهای دورهای یا تکراری (cyclical time)
زمانهای فراغت دورهای معمولا در دوره زمانی خاصی تکرار میشود مانند فصول مختلف سال که در زندگی ما بارها تکرار میشود. ما میتوانیم برای این زمانها برنامهریزی کنیم و برای این زمانها برنامهریزی از دور بسیار مرسوم است یعنی از فاصله زمانی زیاد قادر به برنامهریزی هستیم چرا که از زمان روی دادن فراغت مطلع هستیم. به عنوان مثال عید نوروز را تصور کنید، بسیاری از خانوادهها هر سال در نوروز برنامه سفری خاص خود را دارند و در روز آخر سفر و در حال بازگشت به شهر خود برای سفر سال بعد برنامهریزی میکنند.
ثابت بودن این ایام در سال یا بازه زمانی خاص باعث میشود که بتوان راجع به آن برنامهریزی کرد. جشنوارههای بومی محلی خاص، جشنهای تقویمی خاص از جمله این زمانها هستند. از ویژگیهای دیگر این زمان فراغت میتوان به همبستگی فراغتی اشاره کرد یعنی اینکه در این زمان افراد بسیاری تصمیم به فراغت میگیرند. همان عید نوروز را در نظر بگیرید. چند درصد خانوادهها و افراد هیچ برنامهای برای عید نوروز خود ندارند. اکثر خانوادهها در روز سیزدهبهدر تصمیم به بیرون رفتن میگیرند.
ویژگی دیگر همبستگی شادی در میان افراد است یعنی اینکه در روز سیزدهبهدر حال اکثر افراد خوب است یا جشنواره بومی محلی خاصی را تصور کنید که اکثر افراد بخاطر این روز و برنامههای آن خوشحال هستند.
زمان خطی (linear time)
زمان فراغت خطی معمولا در یک باره زمانی اتفاق میافتد و قطعیتی برای تکرار آن وجود ندارد. زمانی که دارای یک نقطه شروع و پایان مشخص است. به عنوان مثال با دوستان دوران دانشگاه خود تصمیم میگیرید که برنامه کوهنوردی در چند روز آینده داشته باشید. این برنامه مشخص است که در جمعه صبح شروع میشود و بعد از چند ساعت هم به پایان میرسد. حالا شاید چند هفته بعد دوباره برنامه کوهنوردی طرحریزی شود اما نکته اینجاست که در دوره زمانی خاصی تکرار نمیشود و شما تصمیم گیرنده هستید که در چه زمانهایی این فراغت تکرار شود.
در این فراغت شما مجاز به انتخاب آزادانه زمان فراغت هستید. مثلا میتوانید در روز جمعه که بسیاری کوهنوردی میکنند اقدام به این کار کنید یا روزی در میان هفته که خلوت است برای کوهنوردی انتخاب شود. چیزی که در زمان فراغت دورهای به این شکل وجود ندارد.