همه ما در سنین مختلف زندگی همان طور که در زندگی رشد می‌کنیم در فراغت خود هم رشد پیدا می‌کنیم. در هر مرحله زندگی ما می‌توانیم فعالیت درست فراغتی را انجام دهیم یا فعالیت نادرستی در فراغت خود داشته باشیم. هر فردی باید پیش از آنکه وارد مرحله بعدی فراغتی خود شود مرحله قبل را به خوبی طی کرده باشد. بدین منظور افراد باید به مراحل فراغتی خود دقت کنند و ببینند چه چیزهایی باعث شده است که به فعالیت‌های فراغتی خاص علاقمند شوند.
رشد فراغتی کودکان 3 تا 7 سال
در جهان امروز ما تنوع سرگرمی‌ها بیشتر شده است ولی کماکان بسیاری از ما سرگرم نیستیم و حوصله ما خیلی اوقات سر می‌رود و لحظات کسل کننده‌ای را تجربه می‌کنیم. ما وقت بسیاری برای سرگرمی می‌گذاریم به خاطر اینکه فکر می‌کنیم سزاوار سرگرمی و تفریح بهتری هستیم. ما نیاز داریم که شاد باشیم، لحظاتی را دور از مشکلات خود سپری کنیم و زمانی را دور از جدیت دنیای اطراف خود به حالت فان بگذرانیم. بدین خاطر است که نیاز به سرگرمی در دنیای امروز به وجود آمده است حتی شاید بیشتر از قبل.
فرهنگ معین سرگرمی را این گونه تعریف کرده است: آن چه موجب مشغولیت و تفریح باشد. در واقع سرگرمی به فعالیت‌هایی گفته می‌شود که در آن توجه مخاطبان یا شرکت‌کنندگان به موضوعی یا کنشی سرگرم‌کننده جلب می‌شود. این می تواند یک فعالیت، یک ایده یا یک کار باشد، که طی هزاران سال پیشرفت کرده است، خصوصاً در زمینه جلب توجه مخاطب. باید دقت کرد که توجه افراد مختلف به چیزهای مختلفی جلب می‌شود چون هر فرد سلیقه مختص به خود را در زمینه سرگرمی دارد.
تجربه سرگرم شدن عموماً و نه همیشه با شادی و خنده همراه می‌شود هر چند بسیاری از سرگرمی ها هدف جدی‌تری دارند و ممکن است این فعالیت‌های سرگرم کننده دانش و بینش خاصی را به مخاطب منتقل کنند. در این بین گذر زمان هم تاثیر زیادی روی تعریف سرگرمی گذاشته است. به طور مثال تنبیه در ملاعام که تماشای آن روزی سرگرمی محسوب می‌شد از مکان‌های عمومی حذف شده است، یا بالعکس فعالیت‌هایی نظیر تیراندازی یا اسب سواری که زمانی نیازهای اساسی انسان‌ها بودند امروزه تبدیل به ورزش‌های حرفه‌ای و سرگرمی جذابی برای مخاطبانشان شده‌اند.
از نظر مفهومی سرگرمی نوعی از اشکال گذران اوقات فراغت است. سرگرمی از جمله فعالیت‌های رایج در همه جوامع بشری است. لیکن تا پیش از مطرح شدن موضوع اوقات فراغت جایگاه تعریف شده‌ای در مطالعات اجتماعی و انسانی نداشت. از دهه ۱۹۷۰ پژوهشگران مطالعات اجتماعی، گردشگری و گذران اوقات فراغت، از جمله کارل روپرت (Karl Ruppert) که مفاهیمی چون تحول از جغرافیای گردشگری به جغرافیای گذران اوقات فراغت را مطرح کردند، به این باور رسیدند که سرگرمی هم نوعی از اشکال گذران اوقات فراغت است.
سرگرمی اشکال فراوانی دارد و هر کس می‌تواند متناسب با علایق و سلایق شخصی خود، بخشی از اوقات فراغت خود را از طریق سرگرمی بگذراند. مجموعه‌داران یا کلکسیونرهای تمبر، سکه، کبریت، سیگار، پروانه، انواع حشرات، دوچرخه، موتورسیکلت، اتومبیل، صفحات گرامافون، عکس‌های قدیمی و مانند اینها اغلب کسانی هستند که از این طریق خود را سرگرم می‌کنند. گروهی دیگر با نگهداری انواع پرندگان و یا دیگر حیوانات در خانه، همچنین پرورش انواع گل و گیاه و اختصاص بخشی از فراغت به آنها به سرگرم کردن خود می‌پردازند. کبوتربازی در ایران، قهوه خانه نشینی، گوش فرادادن به نقالی در قهوه‌خانه‌های قدیمی از جمله سرگرمی‌های شناخته شده در ایران است.
برای بیان مفهوم سرگرمی سه اصطلاح بیشتر استفاده می‌شود: hobby, entertainment, fun
شاید از هر سه واژه معنی سرگرمی استخراج شود اما باید بدانیم این مفاهیم با هم تفاوت دارند
بازی هسته مرکزی دو مفهوم اوقات فراغت و تفریح است. بازی به فعالیت‌هایی گفته می‌شود که با شرکت آزادانه در آنها، احساس رضایت و خشنودی به وجود می‌آید. بازی ما را از دنیای خود جدا می‌کند و هر گونه تجربه بد، ناکامی و حس بد در لحظه بازی فراموش می‌شود.
بازی در بین گروه‌های جوان بسیاری از حیوانات هم دیده می‌شود. به عنوان مثال شامپانزه‌ها بیشتر وقت خود را به بازی می‌گذرانند.
در واقع بازی یک فعالیت جهان شمول و همگانی در میان نسل‌های جوان جوامع انسانی است و هیچ گونه محدودیتی به لحاظ جنسیت، نژاد و مذهب و ... در این زمینه وجود ندارد. اشکال بازی کودکان نوعا در میان جوامع گوناگون بشری یکسان است. کودکان بازی را با بدن خود شروع می‌کنند و سپس به بازی با اشیاء پیرامون خود می‌پردازند. بازی‌های آنها پس از مدتی تکراری می‌شود پس دیگران را وارد بازی خود می‌کنند و در نهایت به بازی‌هایی که قاعده و قانون دارند روی می‌آورند.
برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند بازی یکسری بنیان‌های فیزیولوژیک دارد. برخی محققان معتقدند میل به بازی در نتیجه برخی فرآیندهای شیمیایی در بدن ایجاد می‌شود. به نظر این افراد، کدهای هورمونی یا ژنتیک چنین میلی را ایجاد می‌کند. به عنوان مثال دیده شده است زمانی که بخش مشخصی از مغز حیوانات از بین می‌رود برخی رفتارها مانند میل به بازی دیگر در آنها دیده نمی‌شود.
ویژگی‌های بازی
در مغز انسان بخشی به نام مرکز بازی (play center)وجود دارد که به بخش پرستش بسیار نزدیک است. با توجه به این نکته برخی محققان معتقدند که ارتباطی بین پرستش و بازی وجود دارد. به خصوص نمونه این مسئله در بازی‌های قبیله‌ای گذشته وجود دارد مثلا بازی تولی در بین قبایل چاکتاو در آمریکاست که نوعی پرستش بوده است. تولی نوعی بازی سرعتی و خطرناک بود که بعدها به چوگان تبدیل شد. یک بازی سنتی بومی آمریکایی است که حداقل 400 سال بازی شده است. برخی اوقات برای حل اختلافات میان گروه های بومیان آمریکا مورد استفاده قرار گرفته است. این بازی اغلب شامل صدها نفر در هر تیم بود، در زمین‌هایی که چندین مایل طول داشتند و از طلوع خورشید تا غروب خورشید ادامه داشت. دو قانون هم بیشتر ندارد 1-شما نمی‌توانید با توپ دست خود را لمس کنید، 2-فقط می‌توانید با فردی که دارای توپ است برخورد داشته باشید.
این نوع آئین‌های پرستش بازی گونه در بسیاری از جوامع قبیله‌ای و اربابی تا زمانی که نخستین جوامع طبقاتی تکوین یافتند رواج داشته است. در مورد ارتباط بین پرستش و بازی نمی‌توان هنوز نظر قطعی داد و به نظر می‌آید تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.
بازی های فکری و هوشی بسیار بازی‌های خوبی هستند اما وسواس روی آن هم خوب نیست. برخی از دوستانم می‌گویند من باید بازی انجام دهم که نفعی برایم داشته باشد. نمی‌گویم این حرف اشتباه است اما در زندگی به شخصه به این موضوع رسیده‌ام که هر چیزی حد و آستانه‌ای دارد. اینجا راجع به هدف بازی چیزهایی نوشته‌ام. اما در کل بعضی وقت‌ها خسته هستیم، حوصله دو دوتا چهارتا کردن نداریم خب چه کاری است که خودمان را خسته‌تر کنیم. این زمان‌ها بازی‌های شانسی بیشتر جواب می‌دهد. یک زمان‌هایی بیایید شانسمان را در بازی‌ها امتحان کنیم و اگر مثل من هستید می‌توانید در بازی به شانس نداشتتون هم حسابی بخندید. بازی‌ها را زیاد از حد جدی نگیریم، آنها آمده‌اند تا حال ما را خوب کنند و اگر نمی‌کنند یک جای داستان بازی شما باگ دارد.
بازی ها را زیاد جدی نگیریم و حال خوب را به برد یا باخت بازی وابسته نکنیم.
