زمان تنها مانع افراد برای لذت بردن و تفریح نیست. موانع و محدودیتهای زیادی برای گذران اوقات فراغت وجود دارد اما در یک دستهبندی کلی میتوان سه محدودیت کلی برای گذران فراغت در نظر گرفت. موانع و مشکلات مربوط به مشارکت فرد در فعالیتهای فراغتی با توجه به محدودیتهای درون فردی، بین فردی و ساختاری مشخص میشود.
این محدودیت، عوامل روانی اثرگذار بر مشارکت فرد در فراغت را نشان میدهد. این محدودیت به سه سطح توانایی، نیازهای شخصیتی، تجارب قبلی یا ذهنیت و گرایش همسالان وابسته است. بسیاری از افراد با اینکه به ورزش فوتبال بسیار علاقه دارند اما به خاطر اینکه استعداد خوبی در آن ندارند از شرکت در آن منصرف میشوند. برخی اوقات فرد بخاطر اینکه قبلا در یک ورزش مورد تمسخر دیگران قرار گرفته است و تجربه خوشایندی از فعالیت ندارد، ترجیح میدهد در آن فعالیت هیچ وقت دیگر حضور پیدا نکند.
عقاید و ذهنیات درونی فرد است که بر نیتهای رفتاری فرد و اقدامات او تاثیر میگذارد. به عنوان مثال اکثر ما اعتقاد داریم که پسرها باید بازیهای پلیسی انجام دهند و دختران با عروسک باید بازی کنند. این ذهنیت محدودیتی برای شرکت در برخی فعالیتها ایجاد میکند.
محدودیتهای بین فردی
این محدودیت به موانع مشارکت در مواجهه با روابط اجتماعی با دیگران اشاره میکند. محدودیتهای بین فردی در نتیجه تعامل با دیگران به وجود میآید. به عنوان مثال یک پسر در سنین بچگی با عروسک بازی میکند و هیچ ذهنیت و تصوری درباره این موضوع ندارد امت زمانی که به مدرسه میرود به خاطر بازی با عروسک مورد تمسخر پسران دیگر قرار میگیرد و در نتیجه دیگر با عروسک بازی نمیکند.
برخی افراد در دوران بچگی هنگام فراغت مورد تمسخر همسالان خود در تعاملات خود قرار میگیرند و این موضوع باعث میشود آنها تصور کنند توانایی لازم برای شرکت در فعالیت ندارند پس در این فعالیتها هم شرکت نمیکند چرا که فکر میکند در این زمینه موفق نیست. موضوع بعدی در این محدودیت این است که گاهی اوقات فرد به فراغت خاصی علاقه دارد اما دوستان او آن فراغت را دوست ندارند و به فراغت دیگری میپردازند. فرد هم برای اینکه بتواند با دوستانش باشد، قید فراغت مورد علاقه خود را میزند و فراغتهای مورد علاقه دوستانش شرکت میکند.
محدودیتهای ساختاری
محدودیتهای ساختاری عواملی هستند که شرکت افراد در فراغت را محدود میکند. این محدودیت بیشتر از اینکه به عقاید و ذهنیت فرد برگردد به جنبه ساختاری فراغت میپردازد. محدودیتهایی مانند کمبود پول، زمان، نبود دسترسی یا تجهیزات جزء این دسته قرار میگیرند. فردی که هم به دانشگاه میرود و هم کار میکند زمان زیادی برای شرکت در فعالیتهای مورد علاقهاش ندارد و اگر داشته باشد هم بسیار خسته است.
همچنین اگر شما در جنوب کشور زندگی میکنید رفتن به ساحل میتواند برای شما قابل دسترس باشد اما ورزشهای زمستانی مانند اسکی را نمیتوانید تجربه کنید. این محدودیت در گروههای مختلف متفاوت است: افراد نوجوان زمان زیادی دارند اما پول کافی ندارند. برعکس آن هم بزرگسالان هستند که از شرایط مالی مساعد برخوردار هستند اما زمان کافی و مهارت لازم برای شرکت در فعالیت مورد علاقه را ندارند.
آخرین نکته مهم این است که باید توجه کرد موانع باعث کمبود مشارکت نمیشود و این عدم مدیریت موانع است که موجب کاهش مشارکت در فعالیتهای فراغتی میشود. آگاهی داشتن و برنامهریزی کردن زمینهساز حضور شما در فعالیتهای فراغتی است.