۳ مطلب در ارديبهشت ۱۳۹۸ ثبت شده است.

مردم در سنین مختلف فراغت‌های متفاوتی دارند. سن تأثیر مهمی بر میزان مشارکت فرد در امور فراغتی دارد ولی این تأثیر بسته به فرد و نوع فعالیت متغیر است. نوع فعالیت‌های فراغتی در سنین مختلف متفاوت است. داشتن فرصت نیز بر مشارکت در سرگرمی‌ها موثر است و برخی افراد وقت کافی برای مشارکت در این نوع فعالیت‌ها را در اختیار دارند. فراغت کودکان  کاملا با فراغت جوانان و میانسالان متفاوت است. می‌توان فراغت از لحاظ سن را در این طبقه بندی قرار داد:

اوقات فراغت کودکان و نوجوانان

برخی افراد اوقات فراغت کودکان را به دو بخش اوقات فراغت کودکان پیش از دبستان و اوقات فراغت ویژه کودکان پس از ورود به دبستان تقسیم می‌کنند. باید توجه داشت که علاقه به فعالیت‌های مختلف فراغتی در کودکی آغاز می‌شود. فعالیت در اوقات فراغت باید دارای هدف، محتوا، برنامه، روش، ابزار و امکانات مشخصی باشد. همه کودکان و نوجوانان نیازمند تفریح و شادمانی هستند چنانچه والدین، مدرسه و جامعه از کمک به تأمین این نیاز غفلت کنند از یک وظیفه مهم غافل شده‌اند. آموزش کودکان و نوجوانان برای استفاده صحیح از اوقات فراغت یک ضرورت تربیتی است. جهت پر کردن اوقات فراغت کودکان نباید آنها را با اصرار به کلاس خاصی فرستاد بلکه می‌توان از آنها پرسید که چه عاملی خستگی آنان را برطرف می‌کند و آنها را به سوی کارهای مورد علاقشان سوق می‌دهد. طبیعی است که اگر برای اوقات فراغت کودکان برنامه‌ریزی نشود این اوقات می‌تواند به تهدیدی برای کودکان تبدیل شود.

اوقات فراغت ویژه جوانان

فراغت جوانان نیازمند برنامه‌ریزی است. در این دوره جوان بیشتر تحت تأثیر و تحریک گروه همسال خود است. جوانان در مورد چگونگی اوقات فراغت گرایش‌های گوناگونی دارند و همچنین خواسته‌هایی متفاوت از پدران و مادران خود دارند. برخی از این تفاوتها طبیعی و ناشی از تفاوتهای سنی و مقتضیات آن است. یعنی جوانان علاوه بر نیازهای زیستی اولیه، نیازهای ثانویه مانند محبت، تعلق خاطر به گروه متجانس خود، امنیت، احساس ارزشمندی، موفقیت، نوآوری، نیاز به اخساس کمال و شناخت ارزشهای اخلاقی نیز دارند. آنها مایلند اوقات فراغت خود را به گونه‌ای سپری کنند که به بهترین وجه به این نیازها پاسخ داده شود. گذشته از اینها جوانان سرشار از انرژی هستند و دوست دارند به فعالیت‌های پرشور و هیجان بپردازند. معمولا اینترنت و ترندهای جدید بر این گروه از افراد جامعه بسیار تأثیرگذار است و برخی اوقات تأثیر آن از ارزش‌های خانواده و جامعه هم بیشتر می‌شود.

اوقات فراغت ویژه میانسالان و سالمندان

در سنین میانسالی آرامش خاطر، تجدید قوا، شرکت در فعالیت‌هایی که موجب رشد و شکوفایی شخصیت می‌شود و گاه فعالیت‌های عام المنفعه بیشتر مدنظر هستند. در سالمندی بیشتر افراد به دنبال آرامش، حفظ و نگهداری سلامتی، برقراری ارتباط اجتماعی و نیز استفاده بهینه از تجربیات فراوان اندوخته شده در طول زندگی خود هستند.  در این مرحله از زندگی الگوهای فراغتی کم تحرک‌تر می‌شود و غیرمحتمل است که تغییر کند. آنچه در سالمندی به طور قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند زمان بدون تخصیص است.  از دست دادن کار یا بازنشستگی نه تنها آنها را با بحران ناگهانی هویت شغلی روبه‌رو می‌کند بلکه شبکه دوستان در محیط کار و چگونگی صرف انرژی را از آنها می‌ستاند. هنگامی که از اوقات فراغت یک سالمند صحبت می‌کنیم باید بدانیم که یک سالمند توان میانسالی و جوانی را ندارد و دیگران باید در استفاده اوقات فراغت به آن ها کمک کنند که نتیجه ی آن نشاط و یا حتی می‌تواند یک منفعت مادی و معنوی شود.

چند ماه پیش به پیشنهاد دوستی تصمیم گرفتیم وقتی برای بازدید از مجموعه نیاوران بگذاریم. محوطه کاخ نیاوران شامل کاخ اختصاصی نیاوران، کاخ صاحبقرانیه و موزه حوضخانه، کوشک احمدشاهی، موزه جهان نما، کتابخانه اختصاصی، موزه خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران و باغ کتیبه‌ها می‌باشد. در زمان مراجعه ما فقط کاخ نیاوران، کتابخانه، موزه جهان‌نما و خودروهای اختصاصی برای بازدید باز بود. بناهای این مجموعه متعلق به دوره‌های قاجار و پهلوی است. ابتدا شاهان قاجار بوده‌اند که این مکان خوش آب و هوا را جهت اقامت ییلاقی خویش انتخاب کردند. در زمان حکومت محمدرضا شاه پهلوی بوده است که برخی از بناهای کوچک این باغ تخریب شد و کاخ نیاوران با سبکی مدرن جهت سکونت شاه و خانواده اش ساخته شد.

کاخ نیاوران

در ابتدا این کاخ به عنوان محلی برای پذیرایی سلطنتی و اقامت میهمانان عالی رتبه دربار طراحی شده بود اما در حین عملیات اجرایی با اعمال تغییراتی در کاربری به محل سکونت محمدرضا پهلوی و خانواده او اختصاص یافت. شاید بیشترین چیزی که تا قبل از بازدید در ذهنم از این مجموعه نقش داشت، سقف کاخ بود که از جنس آلومینیوم است و از وسط باز می‌شود.  البته از شانس ما در زمان مراجعه ما سقف کاخ را باز نمی‌کردند.

ابتدا از موزه جهان‌نما شروع به بازدید کردیم.

اوقات فراغت توسط محققان و اندیشمندان مختلف به اشکال مختلفی تقسیم‌بندی شده است. هر انسانی دارای اوقات فراغت خاصی است که متناسب با جنسیت، سن و عوامل فردی و محیطی او می‌باشد. یکی از تقسیم‌بندی‌های مهم اوقات فراغت به تقسیم‌بندی فراغت براساس زمان مربوط می‌شود. متغیر زمان در فراغت اشاره به مدت زمان در اختیار داشتن فراغت دارد. برخی محققین فراغت براساس زمان را به 5 بخش تقسیم می‌کنند:

1- فراغت لحظه‌ای: به عنوان مثال زمانی که در پشت چراغ قرمز متوقف شده‌ایم این زمان می‌تواند جزء فراغت لحظه‌ای محسوب شود. زمانی که در لحظه به وجود می‌آید و معمولا قابل برنامه‌ریزی مدون نیست. این فراغت در یک لحظه به وجود می‌آید. شاید فکر کنیم زیاد این نوع فراغت مهم نیست اما موفقیت افراد با استفاده از لحظات کوچک حاصل می‌شود. شما قضاوت کنید یادگیری چند کلمه انگلیسی زمانی که پشت چراغ قرمز هستیم می‌تواند در یکسال چه نتیجه‌ای برای ما به بار بیاورد.

2- فراغت ساعتی: مدت زمانی که بین انجام دو کار وجود دارد. معمولا در ادارات ما ساعت 12 تا 1:30 ظهر یک زمان فاصله بین کار صبح و کار عصر است. برای فراغت ساعتی بهتر از فراغت لحظه‌ای می‌توان برنامه‌ریزی کرد. مثال دیگر این موضوع دانشجویی است که از 4 بعداز ظهر تا 9 شب درس می‌خواند اما زمان 6 تا 7 زمانی است که به خود استراحت می‌دهد.

3- فراغت روزانه: زمانی که پس از انجام کارهای روزانه باقی می‌ماند که معمول‌ترین نوع اوقات فراغت است. زمانی که از محل کار به خانه خود می‌رسیم یا زمانی که از کارهای الزامی در روز راحت می‌شویم. معمولا برنامه‌ریزی فراغتی در مکان‌های نزدیک موجود انجام می‌شود و به علت محدودیت زمان قادر به برنامه‌ریزی برای مناطق با فاصله دور نیستیم.

4- فراغت هفتگی: در پایان هفته یک و نیم یا دو روز کامل تعطیلی وجود دارد که بخش قابل توجهی از زمان فراغت است. برای ما ایرانیان این زمان روزهای پنجشنبه و جمعه معمولا است. زمانی که قادر به برنامه‌ریزی برای حضور در مناطق نسبتا دور هستیم.

5- فراغت سالیانه: در پایان یا ابتدا یا فصل خاصی از سال معمولا مدتی به تعطیلات سالیانه اختصاص می‌یابد مانند تعطیلات نوروز یا تعطیلات تابستانی. این فراغت بیشترین زمان را برای استفاده از فراغت در اختیار افراد قرار می‌دهد. این فراغت اجازه حضور در مناطق دور را به افراد می‌دهد.

برخی از پژوهشگران بیان می‌کنند تقسیم‌بندی فعالیت‌های فراغتی براساس زمان به آن مقدار فراغتی وابسته است که انسان در اختیار دارد. از اینرو آن را در سه دسته تقسیم‌بندی می‌کنند:

1- اوقات فراغت کوتاه مدت: